« Tena mafy ny miasa aty aminâny tany Arabo, kanefa noho ny fitadiavana mahazaka maniraka dia niharetana ». Teny nataona tovovavy miasa any Koweit io, raha nitatitra taminay ny fahoriany iainany any izy ireo.
Taorianâireny fanampaha-kevitra noraisinâireo vehivavy Malagasy, fa hiverina an-tanindrazana noho ny fijaliana mianjady aminâizy ireo ireny. Nisy ihany ireo vehivavy Malagasy sasany izay nisafidy ny hijanona any Koweit. Maro ny antony : ao ny fiovana mpampiasa, ao koa ireo mpampiasa Arabo no somary nipiripirina rehefa naheno ny fandalovanâireo solontenam-panjakana Malagasy tany Koweit ny taona lasa iny nanao ny fanadihadihana, ary ao ireo vehivavy mpiasa any izay miasa amina mpampiasa tsara fanahy.
Nikaroka izay vehivavy azo anontaniana ny fomba fiainany tany izahay ato aminâny madagate.org. Nisy ny nanaiky ny hitantara ny fomba nahatongavany tany Koweit, ny asa ataony, ary fifandraisana aminâireo mpiasa an-trano namany hafa. Mba ho fiarovana azy anefa dia voatery nosoloinay hafa ny tena anarany.
Efatra taona aminâity volana Novambra 2020 ity no nahatongavanâi Farida tao Koweit. Ary vao roa volana izay no niasany tamina mpampiasa vaovao, rehefa nampijalianâny mpampiasany teo aloha no sady tsy nahazo ny karamany iray volana sy tapany. Ahoan tokoa moa ny dingana nataony nahatongavany any ?
Any aminâny faritra avaratra ny Nosy no tena fiavianâi Farida. Manambady aman-janaka. Ny ankizy ao an-trano moa tsy mahala ny tsy misy ka dia tsy maintsy nifandrimbonanâizy mivady ny fampidiram-bola. Eto Madagasikara anefa dia somary sarotra fitadivana asa. Rehefa nikaroka asa volana maromaro dia nisy nilaza i farida fa misy olona afaka mahita asa ho azy saingy any ivelanâi Madagasikara.
Ny taona 2017 dia tonga teto Antananarivo izy ary nandeha taminâny masovoho iray izay mpandefa mpiasa any Koweit. Nandritra ny iray volana mahery no nikarakarana ny taratasy rehetra.
Araka ny fanazavanâi Farida, dia ny mpampiasa izay mitady mpiasa any Koweit no mandoha ny vola lany rehetra hatraminâny fahatongavany any. Ny karama nifarahana dia 700.000 Ariary isam-bolana. Mialohanâ io anefa dia takiana ny fandefasana sarinâizay vonona hiasa. Iny sary iny no alefa any Koweit. Ka ireo Arabo mila mpiasa, dia mandeha any aminâny « agence » mijery sary. Efa misy boky feno sarina vehivavy maro toy ireny « album photo » ireny. Ao aminâio « album » io ny mpampiasa no misafidy izay vehivavy tiany hiasa ao aminy. Lehilahy Arabo efa manam-bady no nisafidy fa i Farida no ilainy hiasa ao aminy.
Tonga tany Koweit i Farida ny taona 2017. Ny « agence » no nampian-trano azy aloha mandra-pahatongavanâny mpampiasa haka azy hiasa. Ny teny Anglisy sy Arabo no hifampiresahanâireo mpiasa rehetra aminâireo mpampiasa. Raha i Farida manokana dia ampahany aminâireo teny anankiroa ireo ihany no hainy, izay tsy dia nananon-tsarotra azy ny mandray sy mihaino izay lazainâireo Arabo any. Telo andro taorianâny fahatongavany vao tonga naka azy tao ny olona hiasany.
Tsy tonga dia nohentinâny ilay mpampiasa lehilahy tany aminâny trano tokony hiasany izy fa nohentiny tany trano hafa aloha.
« Telo andro vao tonga naka ahy taminâny « agence » ny « patron »-ko, hoy Farida, dia nentiny taminâny trano iray izay aho. Noheveriko fa efa ao no hiasako, hay kay izy mila hanao tetika -dratsy tamiko, tsy nanaikâizany aho : Baba, handeha hiasa no nialako tany aminay fa tsy hanao zavatra hafa hoy aho taminy. Tsy nanaiky aho, no sady tezitra be dia nanao azafady tamiko ilay « patron ». Lasa aminâizay izahay avy eo nandeha tany aminâny tena trano hiasako.
Tonga tao dia nampahafantaranâilay madama ahy izay anjara asako. Efa nisy mpanampy Indianina sy Afrikana tao, dia izaho no fahatelo. Dimy andro nahatongavako dia nesorina tao indray ny tenako, satria ilay « patron » lehilahy isaky ny avy miasa tsy maintsy mankany aminâny lakozia foana mijery ahy. Tsikaritrâi Madama aminâizay angamba ny tetikâilay rangahy vadiny . Niantso ny « agence »-ko ilay madama ary nandainga fa izaho hono tsy manao asako fa matory foana, Tezitra ny tenako dia noteneniko ilay Madama hoe : avelao aho hiresaka aminâny « agence » nandefa ahy aty. Tsy nanaiky ilay Madama satria izy nandainga. Nilaza taminâny « agence » mantsy izy fa hateriny any aho fa olana be amin-dry zareo aho. Adinony angamba fa mahafantatra fiteny Arabo aho. Fa ny niafarany moa dia lasa niverina tany aminâny « agence » ihany aho.
Ny 26 Novambra 2017 no niverenako taminâny biraonâny « agence ». Ny 03 Desambra 2017 vao nisy mpampiasa hafa naka ahy indray. Herintaona sy 3 volana no niasako taminâny mpampisa vaovao. Nitaiza zaza 1 volana sy tapany ary ankizy 7 taona no asa nampanaovina ahy. Olana be indray anefa no niseho satria ilay madama vadinâilay « patron » vaovao dia saropiaro be. Dia mandainga be aminâny « patron » vadiny izy. Lazainâity madama ity daholo izao lainga fanaratsiana ahy rehetra, rehefa miresaka aminâny « patron » izy. Aminâizay mba tsy ho tianâilay « patron ». Tsy vitanâizay fa ilay zaza 7 taona io mandainga be ihany koa. Lazainy fa mikapoka azy foana ny tenako, dia indraindray misy fotoana tsy avelanâilay madama maka aina mihitsy fa isakinâny avy miasa izy dia mahita zavatra tenenina foana. Ny varavarana mivoaka aminâio mihidy aminâny lakile, na matory atoandro aza dia mihidy ny varavarana misy ny efitranoko sy ilay zaza taizaiko. Rehefa mandeha miasa ry zareo dia mihidy foana ny varavarana ary entiny miaraka aminy any ny fanalahidy. Mitovy aminâ ny gadra ireny mihitsy ».
Ny teny Anglisy araka voalaza tery aloha no matetika no hifampiresahana na dia eo aza fahaizanâi Farida ampahany aminâny teny Arabo. Izay indrindra no somary nampanahirana anâireo mpampiasa Arabo satria izay teny Arabo ataonâireo mpampiasanâi Farida dia hainy avokoa.
Maro ny lalan-tsarotra no nodiavinâi Farida, fa anisanâny tombony manokana ho azy anefa ny tsy fanekeny ny hanaovanâireo mpampiasa lehilahy filĂ -dratsy, ary antony ihany koa nahatonga azy ho nifindrafindra mpampiasa foana.
Ny volana Aogositra 2020 no nialany taminâny mpampiasa niasany izay tsy nahazahoany ny karama iray volana sy tapany. Taorina kelinâizay dia nahita asa vaovao izy, ary efa ho roa volana izay no niasany tamina mpampiasa vaovao. Nilaza ny tenany fa tsara ny asany aminâizao fotoana, satria mba tsara fanahy ny mpampiasa azy, izay vehivavy efa lehibebe ihany. Matetika aza i Farida, araka ny fitantarany, no mahazo sitraka aminâity mpampiasa azy vaovao ity.
« I Farida mantsy, hoy mpampiasa azy dia tsy mba miandry ho tenenina izany vao manao asa, fa rehefa hitany fa tokony hisy asa atao ao an-trano tonga dia vitainy ». « Tsy toa ireo mpampiasa teo aloha, hoy Farida. Ohatra : taminâny mpampiasa teo aloha dia soratana ao anatinâny taratasy fifanarahana (« contrat de travail ») fa rehefa mampiasa finday dia isaky ny Alakamisy ihany no mampiasa, avy eo alainâny mpampiasa ny finday ». Ny mpampiasa azy aminâiza kosa tsy mba sarotiny aminâizany. Rehefa te-hivoaka hitsangatsangana dia mahazo alalĂ na. Misy kosa anefa ireo namany hafa izay manana mpampiasa tena sarotiny ka tsy mamela azy ireo mivoaka ny trano izany.
Ny andro zoma no tsy miasa ny mpiasa any Koweit, fa andro hafa sy ny sabotsy ary alahady dia miasa. Ho anâny mpiasa mpanampy dia saika isanâandro no miasa ary io andro zoma io aza no tena be asa.
Ny fanadihadihana natao ihany no nahafantarana fa tsy dia fantatrâireo tomponandraikim-panjakana loatra sy ny mpitandro filaminana any Koweit ny fijaliana mahazo ireo vehivavy miasa an-trano any. Ny antony dia misy ireo mpiasa izay mijaly, tsy afaka mivoaka ny trano fa mihidy ohatra ny gadra ao aminâny toerana hiasany. Rehefa handeha hiasa izy ireo dia entiny ny fanalahidy. Ataonâireo mpampiasa mihitsy ny fomba rehetra tsy hafantarana fa misy mpiasa tratry herisetra ao aminy. Hany fomba mba hazahoana miantso vonjy na mitaraina dia ny fanafenana finday. Rehefa sendra tsy eo ny mpampiasa dia manararaotra miantso ireo namana miasa amina trano hafa. Izy ireo indray avy eo no mampandre ny « agence ». Dia ny « agence » indray no miantso polisy maka ilay vehivavy mpiasa tratry ny herisetra.
Misy koa anefa no mahita hirika dia mitsoaka ka manatona birao ana polisy na mitoby aminâny toerana iray, toa ny nataonâireo vehivavy maro niantso vonjy taminâny Filoha Andry Rajoelina iny.
Maro ny karazana herisetra izay mahazo ny vehivavy miasa any Koweit izay tsy Malagasy ihany fa misy ihany koa Afrikana. Ao ny fanerenâny mpampiasa lehilahy anâireo mpiasa vavy aminâny filĂ na ara-nofo ; ao ny toetra tsy zaka ataonâny mpampiasa ; ao ny tsy fandoavana karama⊠Ireo no tena fototry ny fitsohanâireo mpiasa any. Misy moa no migadra mihitsy satria lazainâireo mpampiasa fa nangalatra ny fananany.
Misy koa anefa ireo mpampiasa no mahita fa tsy tamana ny mpiasa ao aminy dia omeny alalana hiantso ny « agence » izay mandefa saofera maka ilay mpiasa ary manatitra azy any aminâny mpampiasa hafa mitady mpiasa.
Araka fanazavaâi Farida dia misy namany vehivavy Malagasy izay mifandray aminy matetika aminâny finday no tsy nifampiresaka taminy intsony efa elaela. Tsy fantatra na efa tafaverina niaraka taminâireo vehivavy Malagasy maro nody eto an-tanidrazana ireny, na mbola any Koweit : « Aty misy namako mampalahelo ahy be. Izy io iray avion tamiko, avy any Andapa izy.
Izy efa nitsoaka taminâny « contrat » satria isaky ny miasa izy dia mahazo olo ratsy fagnahy foana. Farany aminâzay izy nahazo « patron » tsy manambady ary misotro toaka. Rehefa mivoaka rangahy io dia entiny foana ny fangalahidy tsy mahazo mivoaka ilay namako. Ary mifindra trano matetika ry zareo », hoy izy, Taminâny 2018 izy nitantara tamiko fa mamono foana ilay rangahy.
« Dia noteneniko izy hoe : mandosira miala ao ianao. Izaho, hoy izy, tsy afaka miala, satria mihidy ifoana ny trano, Taminâny volana Desambra 2019 iny izaho no niresaka taminâio namako io farany. Dia niresaka zahay, naheno feo ana zaza mitomany aho, tonga dia niteny aho hoe : ianao angaha niteraka ? Yeee, ho izy. Gaga be aho... Araka ny fitantaranâilay namako ihany dia ilay rangahy io izany efa olon-dratsy tadiavinâny polisy any. Niteraka tany aminâny hopitaly no sady nodidiana ilay namako. Mbola marary izy dia nalainy polisy tao, ary niaraka nigadra taminâilay rangahy. Avy eo nandoha vola izany mamanâilay rangahy dia vosotra izy roa dia niverina indray tany aminâny trano misy azy ireo.
Nihezaka zaho nilefa, hoy izy fa tratrany foana ary farany teo saika novonoiny. Efa nandray antsy mihitsy ilay rangahy hamono azy. Izay ny vavao farany azoko taminy. Hatraminâ izao izaho mbola tsy naheno vaovao momba azyâŠÂ».
I Farida moa rehefa nanontaniana sao efa anisanâireo efa lasa nody aty Madagasikara niaraka taminâireo vehivavy Malagasy maro be ireny dia nilaza fa : « Tsy fantatro fa izaho mino fa izy mbola tsy tafody ». Sao dia efa maty novoinâilay rangahy ? « Tsy fantako fa tena latsa-dranomaso aho taminâizy niresako tamiko ».
Hatreto izany dia mbola tsy fantatra ny momba io vehivavy io, izay efa niteraka taminâity rangahy mpampiasa azy ity. Miezaka mitady ny momba azy i Farida hatraminâizao.
MOMBA IREO VOLA KARAMANâIREO MPIASA ANY KOWEIT
Raha resa-bola indray dia ny mpampiasa no mandoha ny vola lany rehetra aminâny « agence », hoy Farida. Izany hoe karazana « commission » io. Ny vola karama dia arakaraky ny fifanarahanâny mpampiasa sy ny « agence » indray. Aminâizao fotoana dia efa mba niakatra ny karamanâireo vehivavy miasa any.
Ny fanazavana nomenâi farida anay dia izao :
Misy mahazo karama 140 kd ka hatraminâny 160 kd, karamanâny mahandro sakafo io, misy aza mikarama mihoatra io. Dinar kowaitianina ny KD. 160 kd dia eo aminâny 1.600.000 Ariary eo.
Ireo manao « contrat » indray dia misy 100kd ka hatraminâny 120kd isam-bolana
100kd = 1.000.000 Ar
120kd = 1.200.000 Ar
Ireo « agences » sasany dia mifanaraka aminâny mpampiasa mila mpiasa : raha 120kd nifanarahana dia 100kd, misoratra ao anatinâny « contrat » ifanarahanâilay « agenceâ aminâizay vehivavy vonona hiasa any Koweit.
Raha avy aty Madagasikara dia matetika mianto-tena ireo vehivavy vonona hiasa. Misy mandoha vola 1.000.000 Ar, misy ny mandoa1.600.000 ar, arakaraky ny « agence » mikarakara ny taratasy.
Misy ihany koa anefa ireo vehivavy Malagasy no lany vola fotsiny fa tsy lasa. I Farida moa dia nitatitra fa taminâizy niala teto Antananarivo dia misy namany anankiroa tsy lasa, nefa efa lany vola hatrany aminâny 2.200 000 Ariary.
Ny fomba fandefasana vola ho anâny fianakaviana aty indray dia misy ireo mpiasa vehivavy no mifampiresaka amina saofera Indiana. Izy irero indray dia tsotra be daholo, tsy mitovy aminâireo mpampiasa Arabo. Ireo saofera Indiana ireo no fanirakâireo mpiasa vavy, mitondra vola ary mandefa izany any aminâny fianakavianâilay mpiasa vavy. Ho anâireo tsy mahita hevitra moa dia voatery ny mpampiasa no tenenina mba handefa ny karamany any aminâny fianakaviany.
Ankilany, dia maro be any an-toerana ireo « agences » tsy ara-dalĂ na mandray sy mampiditra mpiasa antsokosoko tsy misy taratasy. Na iray volana aza ilay mpiasa no miasa ka rehefa tsy tamana dia afaka miala dia omenâilay « agence » mpampiasa hafa indray. Isam-bolana kosa dia mandoa vola aminâilay « agence » ilay mpampiasa raha toa ka tamana ilay mpiasa. Voalaza moa fa saika ireo avy aminâny tany Afrikana, indrindra ny avy ao Mali ireo « agences » tsy ara-dalĂ na ireo.
Aminâizao fotoana izao (volana novambra 2020) dia nisafidy ny mbola hijanona hiasa any i Farida. Ny mpampiasa azy rahateo olona tsom-po. Tsy irery anefa izy any fa mbola ao ireo namany Malagasy mitovy aminy no nisafidy nijanona toa azy, ary mifampiresaka matetika.
Jeannot Ramambazafy sy Andry Rakotonirainy